» Leven in een plat land

MIDDELHARNIS – ‘In welke wereld leef jij?’ Met deze vraag opende dhr. G. Slootweg zijn lezing die voorafgaand aan een debat met drie kandidaten van de lijst SGP Goeree-Overflakkee werd gehouden. De lezing ging over de vraag wat kiezen betekent en waarom er juist in deze tijd zoveel nadruk wordt gelegd op het maken van keuzes. De avond op 9 november was georganiseerd door de SGP-jongeren Flakkee en Goedereede.

´In welke wereld leef jij?´ In deze vraag wordt het woord ´wereld´ in overdrachtelijke zin gebruikt, net als in de uitspraak ´wereld van sport´. Wereld betekent hier orde of samenhang. De wereld waarin wij leven heeft verschillende kenmerken. Allereerst is het een wereld vol keuzes. Een mens moet voortdurend kiezen tussen verschillende dingen. De tijd in onze wereld gaat snel en daarom moeten we ook nog eens vlug kiezen. Velen zijn hier aan gewend, maar anderen lopen door de hoge druk bij psychiaters.

Een tweede kenmerk van onze wereld is dat het landschap plat is. ´Platland´ noemt Cees Dekker de wereld in een van zijn boeken. Er is nauwelijks diepte en hoogte. Daardoor is het lopen zo gemakkelijk en voelen we ons snel thuis in het land.

Onze wereld is daarnaast een wereld van ons allemaal. Het is een volle wereld – maar leeg. ‘God is dood’ wordt weleens gezegd. Zo lijkt het en voor sommige mensen is dit misschien ook wel zo. Vindt men het namelijk erg als men geen antwoord krijgt op het gebed?

De wereld waar wij in leven is ook een wereld vol schijn. Zijn vrijheid en democratie echt kenmerkend voor ons land? Mag je echt zeggen wat je wilt; dominees ook? Is het waar dat mensen mogen kiezen wat ze willen? Hoe zit het dan met manipulatie bij verkiezingen? Ook de geestelijke wereld is schijn als we niet echt geloven. Ds. Van de Belt noemt dit ´praktisch atheïsme´.

Hoe komt het dat onze wereld zo plat, leeg en vol schijn is? Is dit altijd al zo geweest? Dhr. Slootweg stelt dat de wereld vroeger minder oppervlakkig was. Er zijn drie periodes in de geschiedenis aan te wijzen waarin de wereld leger werd, terwijl het voller leek te worden. De eerste periode is die van de Verlichting. Verlichte denkers zijn optimisten. De mens kan volgens hen een volmaakt verstand hebben. Op den duur kan men dan ook alles weten en begrijpen. Voor wat de mens nu nog niet begrijpt heeft hij de Heere nodig. In onze tijd zien we dat wij de Heere inderdaad niet meer nodig achten. De mens kan zich zelf wel redden!

De tweede periode van leger worden van de wereld is het Existentialisme, een stroming die ongeveer honderd jaar geleden opkwam. In Frankrijk leefden twee belangrijke schrijvers: Sartre en Camus. ´God bestaat niet´, stelden zij. Er hoeven dan eigenlijk ook geen regels te zijn. Een wereld zonder regels is echter onleefbaar. Een mens moet dus altijd kiezen wat hij wel of niet doet. Als je voor het ene kiest, laat je echter het andere na. Je doet het altijd verkeerd. Sartre schrijft: ´Een mens maakt altijd vuile handen.´

In het boek ´Neushoorns´ stelt Camus dat de mensen verschillende talen spreken. Bijbelse begrippen hebben in onze tijd een hele andere betekenis gekregen. Vrijheid heeft nu bijvoorbeeld een liberale lading. In de Bijbel staat ook wel eens ‘Ze wisten niet wat ze zeiden’. Het verschil is dat dit nu algemeen geaccepteerd wordt.

De jaren ’60 en ’70 is de derde periode waarin de wereld steeds platter werd. Dit is de tijd van D66, het materialisme (alles is stof en de Heere bestaat niet), het pragmatisme (wat voor nut heb ik ervan?), het hedonisme (we willen alles, hier en nu) en het atheïsme.

In deze platte, lege wereld waarin we nu leven, voelen we ons thuis. In deze wereld moeten wij keuzes, veel keuzes maken. Wat hebben we dan nodig om te kunnen kiezen? Allereerst de drie hoofddeugden: geloof, liefde en hoop. Deze vertalen zich in vier andere deugden: rechtvaardigheid, voorzichtigheid, gematigdheid en kracht. Deze gelden ook voor de politiek. De SGP bevindt zich in twee werelden: Schriftgebonden politiek. Bij praktische politiek is het van hoogst belang dat er vanuit de principes wordt gehandeld. De principes mogen er niet achteraf bijgezocht worden.

Is er perspectief in Platland? Jazeker! Kierkegaard, de vader van het existentialisme, wijst het aan. God sprak: ´Komt herwaarts tot Mij, allen die vermoeid en belast zijt, en Ik zal u rust geven.´ Het gaat erom dat iemand bewust zondaar wordt. Zo´n iemand wordt aangenomen door God. God wacht, ja zoekt, ja gaat, ja is gegaan, ja is Mens geworden, alles om de Weg te openen. Dat is het perspectief in deze wereld.